Монгол Улсад төрийн эрх мэдлийн дотоод зөрчил улам гүнзгийрч, намын дотоод эрх зүйн зөрчил ил гарч байна

Өнгөрсөн долоо хоногт Монголын улс төрийн хүрээнд МАН-ын даргын сунгааны үеэр үүссэн зөрчил, эрх зүйн маргаан улам бүр хурцдаж, парламентын дотоод тогтворгүй байдал нэмэгдсээр байна. Тодруулбал, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдын албан тушаалд холбогдох эрх зүйн маргаан, гарын үсэг цуглуулж, огцруулах хүсэлт илгээх үйл явц хууль зөрчсөн байж болзошгүй эрсдэлтэй нөхцөл байдал үүсч, улс төрийн тогтворгүй байдал улам гүнзгийрч байна.

Энэ хэргийг тойрсон баримтын мэдээллээс харвал, 2025 оны 10 дугаар сарын 7-нд УИХ-д гишүүн П.Сайнзоригийг Ерөнхий сайдыг огцруулах санал өргөн барьсан бол, нэг өдрийн дараа буюу 10 дугаар сарын 6-нд Д.Энхтүвшин гишүүн гарын үсэг цуглуулж, даргыг огцруулах бичигт 40 орчим гишүүн гарын үсэг зурсан байна. Гэвч эдгээр үйл явц хууль зүйн эрх зүйн хүрээнд зохион байгуулагдаагүй эсэх, хуулийн дагуу баталгаажсан эсэх асуудал тодорхойгүй байгааг мэргэжилтнүүд анхааруулж байна.

Тус үйл явдлыг хууль зүйн хүрээнд шалгах шаардлагатай бөгөөд, эдгээр үйлдлүүдийн хууль зөрчсөн магадлалыг 70% гэж үнэлж байна. Хууль зөрчсөн эсэхийг батлахад, гарын үсэг цуглуулах үйл явц нь хууль, эрх зүйн нөхцөлд нийцээгүй байж болзошгүй бөгөөд энэ нь шүүхийн байгууллагад хандан шалгуулах шаардлагатай байгааг судлаачид онцолж байна.

Энэ нөхцөл байдал нь Монголын улс төрийн тогтворгүй байдал, намын эрх зүйн үндэслэлгүй үйл ажиллагааг улам ил тод болгох нэгэн чухал хөшүүрэг болж байна. Үүнийг дагаад, парламентын эрх мэдлийн хуваарилалт, хууль зөрчих эрсдэл нэмэгдэж, цаашид улс төрийн тогтворгүй байдал, эрх зүйн маргаан улам гүнзгийрэх магадлалтай байна.

Түүнчлэн, хууль зөрчсөн үйлдлүүдэд хариуцлага тооцох, хууль сахиулах байгууллагууд шалгах, хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Монголын Эрүүгийн хуульд зааснаар, ийм үйлдлүүд нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх бөгөөд, хууль зөрчсөн гишүүдэд 3-10 жилийн хорих ял оногдох боломжтой. Мөн хуулийн дагуу торгууль, эрх үүрэг хязгаарлах арга хэмжээ авах хууль эрх зүйн үндэслэл бий.

Энэ явдлыг хууль зүйн хүрээнд зохицуулах, цаашид тогтвортой, нэгдмэл, ил тод улс төрийн орчин бүрдүүлэхэд шаардлагатай хууль эрх зүйн шинэчлэл, хяналт шалгалт чухал болохыг мэргэжилтнүүд онцолж байна. Төрийн эрх мэдлийн хуваарилалтыг сахиулах, хууль зөрчсөн үйлдлийг таслан зогсоох нь Монголын улс төрийн тогтвортой байдал, иргэдийн итгэлийг сэргээх үндсэн нөхцөл болохыг үг дуугүй хүлээн зөвшөөрч байна.