Нийгэм
Өнөөдөр Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал батлагдсаны 77 жилийн ой тохиож байна
Өнөөдөр хүний эрхийн олон улсын өдөр. Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ерөнхий Ассамблейн 217/А/III/ тогтоолоор гишүүн улсууд “дэлхийн бүх улс түмэн, бүх улс гүрэн хэрэгжүүлэхийг эрмэлзвэл зохих нийтлэг зорилт болгон дэвшүүлж”, “Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал”-ыг 1948 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр баталж, түүний бүх заалтыг дагаж мөрдөхийг уриалсан түүхэн өдөр юм.
Хүн бүр төрөхөөсөө бүхий л эрх, эрх чөлөөг яс үндэс, арьсны өнгө, хүйс, хэл, шашин шүтлэг, улс төрийн болон бусад үзэл бодол, үндэсний буюу нийгмийн гарал, эд хөрөнгө, язгуур угсаа болон бусад байдлын ялгааг эс харгалзан ямар ч гадуурхалтгүйгээр эдлэх ёстой.
Тунхаглал 30 зүйлээс бүрдэх бөгөөд хүн бүрийн эдлэх иргэний, улс төрийн, эдийн засгийн, нийгмийн, соёлын зэрэг олон талт эрхийг багтаасан байдаг.
1950 оноос эхлэн жил бүр хүний эрх, эрх чөлөөг цогц байдлаар эрэмбэлэн тодорхойлсон, улс орон бүхэнд үлгэр болохуйц хүний эрхийн жишиг тогтоосон энэхүү баримт бичиг батлагдсан өдрийг олон улсын “Хүний эрхийн өдөр” болгон тэмдэглэж ирсэн юм.
Хүний эрх, эрх чөлөө нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн суурь үзэл баримтлалын нэг юм.
“Хүн бүхэн заяагдмал эрхтэй” хэмээх санааг анх дэлхийн түвшинд тунхагласан “Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал” нь олон улсын болон бүс нутгийн хэмжээний хүний эрхийн олон улсын гэрээ, үндэсний хууль тогтоомжийн үндэс болсон билээ.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн оршилд хүний эрх, эрх чөлөөг эрхэмлэн дээдэлнэ хэмээн тунхаглаж, Үндсэн хуулийн Хоёрдугаар бүлэгт “Хүний эрх, эрх чөлөө”-г тодорхойлсон нь түүнийг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн суурь үзэл баримтлалын нэг болгосон юм.
Монгол Улс Үндсэн хуулиа баталснаас хойш хүний эрх, эрх чөлөөний төлөө олон улсын болон иргэдийн өмнө хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлэх талаар идэвхтэй үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн бөгөөд эдгээрийг үндэсний хууль тогтоомж, эрх зүйн бусад баримт бичигт тусгаж, мөн олон улсын гэрээнд нэгдэн орох замаар баталгаажуулжээ.
Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн улс болохын хувьд Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал, Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын Пакт, Эдийн засаг, нийгэм, соёлын эрхийн тухай олон улсын Пакт, Эмэгтэйчүүдийн улс төрийн эрхийн тухай конвенц, Хүүхдийн эрхийн тухай конвенц, Арьс үндсээр алагчлах үзлийн бүх хэлбэрийг устгах тухай конвенц зэрэг хүний эрхийн талаарх олон улсын 40 гаруй гэрээнд нэгдэн орсон буюу соёрхон баталсан байна.
Түүнээс гадна Монгол Улс 2000 онд Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний комиссын тухай хуулийг баталж, Хүний эрхийн Үндэсний байгууллагыг байгуулсан билээ.
Монгол Улсын Хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуульд Үндсэн хуулийн цэцийг Монгол Улсад хүний эрхийг хамгаалах үндэсний тогтолцооны бүрэлдэхүүн хэсэг болгон хуульчилсан байна.
Бэлтгэсэн: Х.Бямбадалай
Нийгэм
Өнгөрсөн долоо хоногт нийслэлийн хэмжээнд гал түймэр, ослын 38 дуудлага бүртгэгдлээ
Нийслэлд өнгөрсөн долоо хоногт бүртгэгдсэн гал түймэр, ослын дуудлага, аврах ажиллагааны дүн нь аюулгүй байдлын тулгамдсан асуудлыг дахин харууллаа. Тодруулбал нийслэлийн хэмжээнд нийт 38 удаагийн осол, гал түймрийн дуудлага бүртгэгдсэн бөгөөд алба хаагчид хариу үйлдэл үзүүлж, нэг иргэнийг эрсдлээс хамгаалжээ.
Энэ хугацаанд бүртгэгдсэн дуудлагын дийлэнх нь гал түймэр, ослын төрөл зүйл байсан юм. Тодруулбал гал түймрийн 36 дуудлага, аврах ажиллагааны 2 дуудлага бүртгэгдсэн бөгөөд үүний улмаас нэг иргэний амь насыг авран хамгааллаа.
Энэ тоо баримт нь нийслэлийн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлд хийгдэж буй онцгой анхаарлыг илтгэж байгаа бөгөөд цагдаагийн байгууллагын хариуцлага, чадварын өндөр түвшинг баталгаажуулж байна. Мөн, үүрэг гүйцэтгэж байх үеийн тохиолдол бүр нь зөвхөн нэг иргэний амь насыг аврах төдийгүй улсын эдийн засгийн хувьд 1.7 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө, өмчийг аврах үйл ажиллагаа явуулжээ.
Эдгээр үйл явдлууд улс орны аюулгүй байдлын салбарт тулгамдаж буй асуудлыг харуулж, иргэдийн оролцоо, сургалт, сэрэмжлүүлгийн чухлыг тодотгож байна.
Иймд нийслэлийн удирдлага, онцгой байдлын байгууллагаас иргэдийн аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн цогц бодлого, техник, технологийн шинэчлэлтийг цаашид ч өргөжүүлэн, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэхийг онцолсон бөгөөд энэ салбарын сургалт, дадлага, онцгой байдлын үед авах арга хэмжээний чанар, хүртээмжийг дээшлүүлэх нь ирээдүйн аюулгүй байдлын үндэс болно.
Мэдээ бэлтгэсэн Ө.Дөлгөөн
Нийгэм
Жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 15-ны өдрийг Түрэг хэлний бүлгийн өдөр болголоо
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага арванхоёрдугаар сарын 15-ны өдрийг Түрэг хэлний бүлгийн өдөр болгон албан ёсоор тэмдэглэхээр боллоо. Энэхүү шийдвэр нь түрэг хэлтэн ард түмний хэл шинжлэл, соёлын өвийг онцлон таниулахын зэрэгцээ ЮНЕСКО-гийн олон хэл, соёлын олон янз байдлыг хүндэтгэх амлалтыг бататгаж буй хэрэг юм.
Тус өдрийг сонгосон нь хэл шинжлэлийн түүхэн чухал үйл явдалтай холбоотой бөгөөд 1893 оны арванхоёрдугаар сарын 15-нд Данийн хэл шинжлэлийн эрдэмтэн Вилхельм Томсен түрэг хэлний бүлгийн хамгийн эртний бичмэл дурсгалуудын нэг болох Орхоны бичээсний цагаан толгойг тайлснаа зарласантай холбоотой бөгөөд энэхүү нээлт нь Евразийн өргөн уудам бүс нутагт тархсан түрэг угсаатнуудын түүх, соёл, хэлний уялдаа холбоог шинжлэх ухааны үндэстэйгээр тайлбарлах боломжийг нээсэнд тооцогддог.
Өнөөдөр түрэг хэлний бүлэгт багтдаг азербайжан, казах, киргиз, турк, туркмен, узбек зэрэг хэл нь 200 сая гаруй хүний төрөлх хэл бөгөөд ойролцоогоор 12 сая хавтгай дөрвөлжин километр нутаг дэвсгэрт тархан хэрэглэгдэж байна. ЮНЕСКО эдгээр хэлийг баялаг бичгийн өв, аман уламжлалтай, олон улс оронд соёлын өдөр тутмын амьдралын салшгүй хэсэг болдгоор нь онцолжээ.
Түрэг хэлний бүлгийн өдрийг тунхаглах санаачилга нь Азербайжан, Казахстан, Киргиз, Турк, Узбекистан улсуудын хамтарсан хүсэлтийн үндсэн дээр хэрэгжиж, нийт 21 гишүүн улс дэмжсэн байна. Энэ нь хэл шинжлэлийн олон янз байдлын үнэ цэнийг олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрч буйг илтгэж байна.
ЮНЕСКО-гийн мэдээлснээр, энэхүү өдөр НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 71/328 дугаар тогтоолд тусгагдсан олон хэлний бодлоготой нийцэх бөгөөд жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 15-нд түрэг хэл, аман уламжлалыг хамгаалах, судлах, сурталчлах мэдлэг олгох хөтөлбөр, эрдэм шинжилгээний арга хэмжээнүүдийг тогтмол зохион байгуулах юм.
Сэтгүүлч Х.Бямбадалай
Нийгэм
Статистик: Монгол Улсад 2025 онд төрсөн хүүхдүүдийн хамгийн түгээмэл нэрс
Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сангийн “Сонирхолтой статистик” цэсний мэдээллээр 2025 онд Монгол Улсад мэндэлсэн хүүхдүүдийн нэрсийн хамгийн түгээмэл жагсаалтыг гаргасан байна.
Хөвгүүдэд хамгийн түгээмэл нэрс:
Тэнүүн
Хангай
Тогтуун
Эрхэс
Батмагнай
Охидод хамгийн түгээмэл нэрс:
Амин-Эрдэнэ
Амингоо
Анхилуун
Гэгээлэн
Сондор зэрэг нэрсийг хүүхдүүддээ хамгийн олон өгчээ.
Мөн Монголын түүхэн нэртэй хүмүүсийн нэрс одоо ч ихээр хэрэглэгдсээр байгаа бөгөөд жишээ нь:
Есүхэй (769 бүртгэлтэй)
Чингис (701 бүртгэлтэй)
Хасар (354 бүртгэлтэй)
Цэдэнбал (320 бүртгэлтэй)
Өгөдэй (261 бүртгэлтэй)
Тэмүүжин (8,429 бүртгэлтэй)
Бөртэ (891 бүртгэлтэй)
Мандухай (1,185 бүртгэлтэй)
Мухулай (49 бүртгэлтэй)
Боорчи (126 бүртгэлтэй)
Зэв (97 бүртгэлтэй)
Жамух (50 бүртгэлтэй)
Мөн онцлох зүйлсийн нэг нь Тоорил болон Сорхоншар нэртэй иргэн тус бүр нэг бүртгэлтэй байгааг дурдсан байна.
-
Нийгэм7 months ago“Зуны зугаа” шоу тоглолтын үеэр бусдын биед халдаж, танхайрсан 35 дуудлага цагдаагийн байгууллагад бүртгэгджээ
-
Нийгэм5 months agoАНУ-д сургуульд явахаар догдолж байсан 15-хан настай охин улаанбурханаар энджээ
-
Нийгэм7 months agoСэрэмжлүүлэг: Нийслэлд энэ сарын 15-18-ныг хүртэл бороотой сэрүүн өдрүүд үргэлжилнэ
-
Нийгэм5 months agoАНУ дахь Oxford-ын ахлах сургуульд сурахаар явах гэж байсан дүү минь ХӨСҮТ-рүү инээж ороод улаанбурханаар эндчихлээ
-
Нийгэм5 months agoБүх хөрөнгөө нийлүүлээд ч хамаагүй хүүг хөл дээр нь босгохыг нийгмээрээ шаардаж эхэллээ
-
Нийгэм7 months agoТанилц: Зургаадугаар сард зоxион байгуулагдаx Үндэсний бөxийн барилдаанууд
-
Спорт5 months agoО.Xангай аварга “Даншиг Наадам”-д зодоглоно
-
Нийгэм7 months agoКовидын шинэ давлагаа Азийг нөмөрчээ
